गुगल, फेसबुक, इन्स्टा, माइक्रोसफ्ट लगायतका विदेशी डिजिटल सेवा प्रदायक कम्पनीहरूले गर्ने कारोबारमा सुधार देखिएको छ।
यी कम्पनीले कारोबारको आधारमा सरकारलाई १३ प्रतिशत मूल्य अभिवृद्धिकर र आयको आधारमा दुई प्रतिशत डिजिटल सेवा कर (डिएसटी) उपलब्ध गराउने गरेका छन्।
यस आधारमा यी कम्पनीहरूको कारोबारमा सुधार आएको देखिएको छ। हालसम्म १९ वटा कम्पनी डिजिटल कारोबार गर्ने प्रयोजनार्थ करमा दर्ता भएको पाइएको छ।
यसमध्ये टिकटक २०८१ कात्तिकमा स्थायी व्यापारिक उपस्थिति (पिई) को रूपमा दर्ता भएपछि गत वर्ष डिजिटल सर्भिस ट्याक्सबाट बाहिरिएको थियो।
टिकटकले अब अन्य कम्पनी सरह आयकर र मूल्य अभिवृद्धिकर तिर्ने गर्छ। त्यस्तै एनसिएस पर्सन नामक कम्पनी दर्ता भएर पनि कुनै कारोबार नभएको अर्थात् कर नबुझाएको देखिएको छ।
पछिल्लो आर्थिक वर्षसम्म विदेशी डिजिटल सेवा प्रदायक कम्पनीहरूका रूपमा १८ वटा कम्पनीले डिजिटल सर्भिस ट्याक्स र मूल्य अभिवृद्धिकर बुझाएका छन्।
आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा यी कम्पनीहरूले ४२ करोड ६५ लाख रूपैयाँ मूल्य अभिवृद्धिकर बुझाएका छन्।
यस्ता डिजिटल सेवा प्रदायक कम्पनीले आफूले गर्ने मासिक कारोबारको आधारमा १३ प्रतिशतका दरले मूल्य अधिवृद्धिकर बुझाउने गर्छन्।
यसको अर्थ गत वर्ष यी कम्पनीको करोबार ३ अर्ब २८ करोड रूपैयाँ भएको कर कार्यालयका अधिकारीहरू बताउँछन्।
त्यस्तै, वार्षिक आयकरका आधारमा दुई प्रतिशत डिजिटल सेवा कर बुझाउने गर्छन्।
आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा डिजिटल सेवा सबैभन्दा बढी कर बुझाउनेमध्ये टिकटकसहितको सेवा प्रदायकले ३५ करोड ८५ लाख रूपैयाँ मूल्य अभिवृद्धिकर बुझाएका थिए।
गत वर्ष टिकटक पिईका रूपमा दर्ता भएपछि पनि आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को तुलनामा कारोबार १९ प्रतिशतले बढेको देखिन्छ।
आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा ५९ लाख रूपैयाँ डिएसटी बुझाएका थिए। आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा ५ करोड ६ लाख रूपैयाँ बुझाएका थिए। आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को डिएसटी बुझाउने समय असोज मसान्तसम्म छ।
विगतको तुलनामा यस्तो आय बढेको कारण पनि कर बढ्ने अनुमान कर कार्यालयका अधिकारीहरूको छ।
सरकारले आर्थिक वर्ष २०७९/८० बाट यस्ता सेवा प्रदायकको कम्पनीलाई कर प्रयोजनाको लागि दर्ता हुन र कारोबारमा मूल्य अभिवृद्धि करका साथै डिजिटल सेवा कर बुझाउनु पर्ने व्यवस्था गरेको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा नौ वटा, आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा थप नौ वटा र आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा थप एउटा कम्पनी दर्ता भएको थियो।
यी हुन् सबैभन्दा बढी भ्याट बुझाउने कम्पनी
विदेशी डिजिटल सेवा प्रदायक कम्पनीहरूमा गत वर्ष सबैभन्दा बढी भ्याट बुझाउने कम्पनीमा गुगल एसिया प्यासिफिक, इब्स्को इन्टरनेशनल इंक, माइक्रोसफ्ट रिजनल सेल्स, नेटफ्लिक्स र एशोसिएशन अफ चार्टर्ड सर्टिफाइड एकाउन्टेन्ट्स कम्पनी छन्।
गत वर्ष ४२ करोड रूपैयाँको भ्याटमा यी ५ कम्पनीले मात्रै करिब ३३ करोड रूपैयाँ भ्याट बुझाएका छन्।
यस हिसावले नेपालमा हुने यस्तो कारोबारमा उल्लेखित ५ कम्पनीको कारोबार मात्रै ७८ प्रतिशत हिस्सा रहेको कर विवरणले देखाएको छ।
यी मध्येमा पनि एकै कम्पनीले २० करोडसम्मको भ्याट बुझाएको छ। यसको अर्थ एउटै कम्पनीको करिब ४७ प्रतिशत हिस्सा देखिएको छ।
गुगल एसिया प्यासिफिक सर्च इन्जिन, विज्ञापन, नक्सा र क्लाउड कम्प्युटिङ सम्वन्धी काम गर्ने डिजिटल सेवा प्रदायक हो।
इब्स्को इन्टरनेशनल इंक पुस्तकालयका लागि शैक्षिक डाटाबेस, विद्युतीय जर्नल र अन्य डिजिटल स्रोतहरू सम्बन्धी सेवा दिने सेवा प्रदायक हो।
माइक्रोसफ्ट रिजनल सेल्स अपरेटिङ सिस्टम (विन्डोज), क्लाउड सेवा र सफ्टवेयर सम्बन्धी सेवा दिने डिजिटल सेवा प्रदायक हो।
नेटफ्लिक्स चलचित्र र टिभी कार्यक्रमहरूको स्ट्रिमिङ सेवा दिने सेवा प्रदायक हो। एशोसिएशन अफ चार्टर्ड सर्टिफाइड एकाउन्टेन्ट्स लेखासम्बन्धी योग्यता र अनलाइन प्रशिक्षण दिने सेवा प्रदायक हो।
डिजिटल सेवाको लागि हालसम्म दर्ता भएका कम्पनीहरूका इब्स्को इन्टरनेशनल इंक, लिंक्डइन सिंगापुर, अमेजन डटकम, माइक्रोसफ्ट रिजनल सेल्स, गुगल आयरल्यान्ड, एनसीएस पियर्सन, गुगल एसिया प्यासिफिक छन्।
त्यस्तै, फेसबुक, इन्ष्टाको कम्पनी मेटा प्लेटफर्मस आयरल्यान्ड, एडोबी सिस्टम्स सफ्टवेयर आयरल्यान्ड, जोहो कर्पोरेशन, पियर्सन एजुकेशन, गुगल डिजिटल इंक, एप्पल डिस्ट्रिब्युसन इन्टरनेशनल, प्रोमेट्रिक जापान, नेटफ्लिक्स र एप्पल सर्भिस छन्।
नेपालमा डिजिटल कारोबार गरिरहेका केही कम्पनीहरू अझै पनि दर्ता भएका छैनन्।
-1746009348.jpg)
