भोजपुरको टेम्केमैयुङ गाउँपालिका–४ नागी घोरालुङ चारघरेकी महिला मायादेवी राई दुई वर्षदेखि व्यावसायिक तरकारी खेतीमा लागेकी छन्।
दुई रोपनी जग्गामा पशुपन्छी तथा मत्स्यपालन फार्म नै दर्ता गरेर मायादेवी व्यावसायिक तरकारी खेती गर्दै आइरहेका छन्।
‘गाउँमा नै बन्दाकोभी, काउली, ब्रो काउली, टमाटर, क्याप्सिकम, इक्वास प्याज लगायतको व्यावसायिक खेती गर्दै आएकी छु,’ उनले भनिन्।
खेतीमा गाई, भैँसी, बाख्रा बङ्गुर लगायतको प्राङ्गारिक मलको मात्र प्रयोग गर्ने गरेको उनी बताउँछिन्। उनी एकल महिला हुन्।
‘यहाँ उत्पादन भएको तरकारी स्थानीय बजारमा लगेर बिक्री गर्छु। आफूले गरेको मेहनतले घरखर्च चलाउन समस्या छैन। तरकारी खेतीलाई थप विस्तार गरेर वार्षिक चारदेखि पाँच लाखसम्म आम्दानी गर्ने सोँचका साथ काम गरिरहेकी छु,’ उनले भनिन्।
विगतमा शिक्षण पेसामा रहेको भए पनि यसलाई छाडेर व्यावसायिक रुपमा तरकारी खेतीमा लागेको उनको भनाइ छ। मेहनत गर्नसके कृषि कर्मबाट पनि राम्रो आम्दानी गर्न सकिने उनले बताए।
‘कृषि कर्ममा लागेर राम्रो आम्दानी गर्न सकिन्छ,’ उनले भनिन्।
उत्पादन भएको कृषि उपजको बजारीकरणमा भने समस्या रहेको उनले बताइन्। राज्यको तर्फबाट आवश्यक सहयोगसँगै बजारीकरणमा ध्यान दिए धेरै किसानलाई राहत मिल्ने व्यवासायी उद्यमी राईको भनाइ छ।
कृषिमा नै भविष्य देखेर व्यावसायिक रुपमा लागेका कृषकलाई राज्यले प्राथमिकता दिनुपर्ने उनको बताए। आफ्नो गाउँका ४० एकल महिला मिलेर ‘एकल महिला बहुउद्देशीय सहकारी’ गठन गरेर कृषिको क्षेत्रमा काम गरिरहेको उनले जानकारी दिइन्।
‘हामी एकल महिला मिलेर सहकारीमार्फत पनि कृषिको क्षेत्रमा काम गरिरहेका छौं,’ उनले भनिन्, ‘एकल भएर पनि समाजमा उदाहरणीय काम गरौँ भनेर हामी एकजुट भएका हौँ। सहरकारीमार्फत १४ टनेल निर्माण तरकारी खेतीको काम भइरहेको छ।’
उन्नत जातको बीउबिजन नपाउँदा भने समस्या हुने गरेको उनको भनाइ छ।
टेम्केमैयुङ गाउँपालिकामा कृषिको राम्रो सम्भावना रहेकाले कृषि र पर्यटनलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेर काम गरिरहेको गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष रमादेवी राईले बताइन्। गाउँपालिकाले यहाँको माटो सुहाउँदो बालीको विस्तारमा जोड दिएको उनको भनाइ छ। गाउँपालिकाको तर्फबाट विभिन्न वडाका किसानलाई आवश्यक सहयोग गरिरहेको उनले जानकारी दिइन्।
‘हाम्रो गाउँपालिकामा कृषि र पर्यटनको राम्रो सम्भावना छ,’ उपाध्यक्ष राईले भनिन्, ‘गाउँपालिकाको नीति निर्माण गर्दा हामीले यी दुई विषयमा जोड दिएका छौँ। कृषकलाई व्यावसायिक बनाएर आयआर्जनसँग जोड्न विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेका छौँ।’
किसानलाई मौरीपालन, जडीबुटी खेती, सुन्तला, कागती खेतीलगायतमा व्यावसायिक बन्न गाउँपालिकाले आवश्यक सहयोग गरिरहेको उनको भनाइ छ। कृषकको व्यावसायिक योजनाको आधारमा गाउँपालिकाले भावी दिनमा पनि प्रोत्साहनको कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने उपाध्यक्ष राईको भनाइ छ।
