जेनजी आन्दोलनको भोलिपल्ट भदौ २४ गते देशका अधिकांश ठाउँहरूमा हिंसात्मक प्रदर्शन भयो। सरकारी कार्यालयमा तोडफोड र आगजनी भए। निजी घर र व्यापारिक भवनहरु पनि जले।
सडकको प्रदर्शन हिंसात्मक बन्दै जाँदा विभिन्न जिल्लाका कारागारहरुमा कैदीबन्दीले नै तोडफोड र आगजनी गरे त्यहाँबाट भागेका थिए।
त्यस दिन देशभरिका २८ वटा कारागार र ९ वटा बालसुधार गृहबाट १४ हजार ५४९ जना भागेका थिए।
ताला तोडेर कैदी भाग्न थालेपछि सेना परिचालन गरिएको थियो। डिल्लीबजार कारागारबाट तोडेर कैदी भाग्नै लाग्दा सेनाले उनीहरूलाई रोकेको थियो। धादिङ कारागारमा स्थिति नियन्त्रणमा लिन सेनाले गोली चलाउँदा २ कैदीको मृत्यु भएको थियो।
भागेका कैदीहरूलाई पक्राउ गर्ने नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी र नेपाली सेना परिचालन गरिएको थियो। जेलबाट भागेकाहरूको सूचना भए उपलब्ध गराउन आम सर्वसाधारणलाई पनि प्रहरीले अनुरोध गरेको थियो।
कारागार व्यवस्थापन विभागका महानिर्देशक लिलाप्रसाद शर्माका अनुसार भागेका झन्डै १६ हजार कैदीमध्ये असोज १८ गतेसम्म ८ हजार ६४९ जना जेल फर्किसकेका छन्। केहीलाई प्रहरीले नै पक्राउ गरेका हुन् भने केही आफै जेल फर्किएका छन्।
जेलबाट भागेका दुई जना व्यक्ति भने फेरि गम्भीर आपराधिक घटनामा संलग्न भएको पाइएको छ।
काभ्रेको पनौती नगरपालिका-१२ का सन्तबहादुर तामाङ बलात्कार मुद्दामा सजाय काटिरहेका थिए। तीन वर्षदेखि नख्खु कारागारमा सजाय काटिरहेका उनी भदौ २४ गते अरू कैदीहरूसँगै जेलबाट भागेका थिए।
जेलबाट भागेर उनी सिधै पनौतीस्थित घर पुगे। घरपरिवारसँगै बसिरहेका उनले असोज २ गते आफ्नी ३० वर्षकी श्रीमती मनिषाको हत्या गरे।
श्रीमतीको हत्या गरेपछि शव घरबाट ५ सय मिटर पर रहेको आफ्नै बारीमा खाल्डो खनेर गाडे र भोलिपल्ट असोज ३ गते नख्खु कारागार फर्किए।
प्रहरीको अनुसन्धानबाट सन्तबहादुरले आफ्नी श्रीमती परपुरूषसँग सम्बन्धमा रहेको शंकाका आधारमा उनको हत्या गरेको खुलिसकेको छ।
अहिले घटनाको अनुसन्धान भइरहेको काभ्रेका डिएसपी रवीन विष्टले जानकारी दिए।
भदौ २४ गते नै तुलसीपुर कारागारबाट भागेका २२ वर्षीय खिमबहादुर विक पुनः आपराधिक गतिविधिमा संलग्न रहेको आरोपमा पक्राउ परेका छन्।
दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका–५ रानीजरूवाका खिमबहादुर कर्तव्य ज्यान मुद्दामा दोषी ठहर भइ २५ वर्षको सजाय काटिरहेका थिए।
जेलबाट भागेका उनले फेरि तुलसीपुर– ५ रानीजरुवाकै ५३ वर्षीय एक व्यक्तिमाथि धारिलो हतियार प्रहार गरेका छन्। यो घटना असोज ११ गतेको हो। उनले बेलुकी ८ बजे आफूसँगै अरू दुई जनालाई पनि लिएर गई व्यक्तिमाथि धारिलो हतियार प्रहार गरी फरार भएका थिए।
इलाका प्रहरी कार्यालय तुलसीपुरका इन्स्पेक्टर सूर्य राना मगरका अनुसार असोज १५ गते पीडितले जाहेरी दिएपछि खिमबहादुरविरूद्ध पक्राउ पूर्जी जारी भएको थियो।
खोजी गर्ने क्रममा दंगीशरण गाउँपालिका– २ सातखुटी गाउँमा लुकिछिपी बसेको अवस्थामा शनिबार बेलुकी खिमबहादुरलाई पक्राउ गरिएको इन्स्पेक्टर मगरले बताए।
नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता डिआइजी विनोद घिमिरेका अनुसार जेलबाट भागेकाहरूका कारण चाडपर्वमा थप आपराधिक हुन सक्नेप्रति यसपालि प्रहरी सतर्क थियो।
'त्यस कारण एकाधबाहेक घटना हुन पाएन। घटना भएका ठाउँमा पनि संलग्नलाई चाँडै पक्राउ गरेका छौं,' उनले भने।
तर बीचमा विपदका कारण सम्पूर्ण ध्यान त्यसमै लगाउनुपरेको उनले बताए।
'प्रहरीकै सम्पर्कमा रहेका कैदीबन्दी पनि अब फर्किन्छन्। उनीहरूलाई कारागार फर्किन दिएको समय पनि अब सकियो। नफर्किने कैदीहरूको खोजी पनि अब तीव्र पार्छौं,' डिआइजी घिमिरेले भने।
कारागार व्यवस्था विभागका महानिर्देशक शर्माले विपदका कारण अपेक्षा गरेअनुसार कैदीहरू कारागार नफर्किएको बताए।
'एकातिर बाटोका कारण कैदीहरू फर्केनन्। अर्कातिर कारागारकै अवस्था पनि नाजुक भयो। कहीँ पर्खाल भत्केका छन्। कतै बाढी पसेको छ। कतै दसैंमा घर गएका कर्मचारी फर्किएका छैनन्,' उनले भने।
यद्यपि केन्द्रीय कारागारबाट निगरानी गर्ने र अपडेट लिने काम भइरहेको उनले बताए।
'२० गतेसम्म आउनू भनेका थियौं। बीचमा मौसम र बाटोघाटोले पनि अप्ठ्यारो पार्यो। तर फर्किने क्रम जारी छ। छिट्टै फर्कन्छन् भन्ने विश्वास छ,' उनले भने।
महानिर्देशक शर्माका अनुसार भागेका कैदीबन्दीहरू कुन कुन अपराधमा संलग्न छन् भनेर विवरण भने बनाइएको छैन।
कुल कैदीको २८ प्रतिशत लागुऔषध मुद्दाका छन्। २० प्रतिशत जबरजस्ती करणीका छन्। त्यसपछि कर्तव्य ज्यान मुद्दाका र अरू आपराधिक गतिविधिमा संलग्नहरू छन्। भागेकाहरूमा पनि अनुपात त्यही नै छ।
जघन्य अपराधका अभियुक्तहरू जेलबाहिर हुँदा सुरक्षा चुनौती स्वाभाविक रूपमा बढ्ने उनी बताउँछन्।
'त्यसै कारण हामीले उनीहरूलाई फेरि कारागारमा फर्काउन आफ्नो ठाउँबाट सक्दो प्रयास र पहल गरेका छौं,' महानिर्देशक शर्माले भने।
झन्डै ६ हजार कैदी थुनाबाहिर भएको विषयले वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रमा पनि असर पारेको छ।
नेपालमा प्रत्येक वर्ष करिब पाँच लाख जनशक्ति श्रम बजारमा प्रवेश गर्छन्। फरार कैदीहरू नफर्किइसकेकाले वैदेशिक रोजगारीमा जाने प्रक्रियामा रहेकाहरूलाई पनि पहिलेझैं सहज र सरल हुने छैन। उनीहरूमाथि धेरै कडाइ हुनेछ।
वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव महेशकुमार बस्नेतले वैदेशिक रोजगारीका लागि गन्तव्य मुलुकहरूले भिसामा कडाइ गरिसकेको बताए।
नेपालको जेनजी आन्दोलनपछि साउदी अरब, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) लगायत मुलुकले आन्तरिक सुरक्षाको कारण देखाँउदै भिसामा कडाइ गर्न थालेका छन्।
'आधिकारिक रूपमा चाहिँ केही भनेका छैनन्,' उनले भने, 'तर अनौपचारिक रूपमा जेलबाट कैदीबन्दीहरू बाहिर निस्किएकाले अपराधमा संलग्न व्यक्तिहरू आफ्नो देश नछिरून् भन्ने उनीहरूको चासो छ।'
-1746009348.jpg)
