तस्वीरमा हेर्नुहोस्- इन्द्रजात्राको रौनक

नारायण महर्जन

काठमाडौं, भदौ २७

काठमाडौं उपत्यकामा इन्द्रजात्रा पर्व मनाइएको छ। काठमाडौंको सबैभन्दा ठूलो यो उत्सवलाई येँया पुन्ही पनि भनिन्छ। भाद्र शुक्ल द्वादशीका दिन हनुमानढोका अगाडि बिधीपुर्वक लिङ्गो ठड्याई सुरु हुने यो पर्व आठ दिनसम्म मनाइन्छ।

वर्षा र सहकालका देवता इन्द्रको पूजा आराधना गरी परम्परागत रूपमा नेवार समुदायले यो जात्रा मनाउने गर्छन्। मुख्य दिन आज कुमारी घरबाट काठमाडौंको तल्लो टोलमा कुमारी, गणेश र भैरवको रथ यात्रा गराइयो।

राष्ट्रप्रमुखको रुपमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले आज बसन्तपुरस्थित गढी बैठक हलबाट जीवित देवी कुमारी, श्रीगणेश तथा श्रीभैरवको रथयात्राको अवलोकन गरिन्।

इन्द्रजात्राका अवसरमा कुमारी, भैरव र गणेशका रथ निकाल्ने गरिन्छ। नेवारी परिकारले सजिएका समयःबजीको थुप्रो, लाखे र पुलुकिसीका चर्तिकला, सोभा भकु र महाकाली देवीगणका नाच प्रस्तुत गरिन्छ। दहचोकस्थित इन्द्रदहमा आज रातभर जाग्राम बसी भाद्र शुक्ल पूर्णिमाका दिन स्नान गरेर मेला भर्ने भक्तजनको घुइँचो लाग्छ।

इन्द्रजात्राको अन्तिम दिन गणेश, भैरव र कुमारीको तीनवटै रथलाई किलागल परिक्रमा गराएर बेलुकीको साइतमा यसअघि गाढिएको लिङ्गोलाई ढालेर जात्राको समापन हुन्छ। सनातन धर्मावलम्बीहरूका प्रमुख र प्रचलित चाड दसैं, तिहार र फागुभन्दा पनि इन्द्रजात्रालाई संस्कृतिविदहरूले पुरानो चाड मान्ने गर्दछन्।

आफ्नी आमालाई वसुन्धराको व्रतका निम्ति पूजा सजाउन स्वर्गलोकका राजा इन्द्रले काठमाडौं आएर पारिजातको फूल टिप्न लाग्दा उनलाई चोर भनी नियन्त्रणमा लिएर डोरीले पाता कसी बीच सडकमै जात्रा गरेको दिनको सम्झनामा इन्द्रजात्रा मनाइने गरेको किंवदन्ती पाइन्छ।