अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आगामी शुक्रबार रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग भेटवार्ता गर्दैछन्।
अमेरिकाकै अलास्का राज्यको एन्करेजस्थित अमेरिकाकै सबैभन्दा ठूलो सैन्य अड्डा ‘ज्वाइन्ट बेस एल्मेन्डोर्फ–रिचर्डसन’म ट्रम्प र पुटिनबीच युक्रेन युद्ध अन्त्यका लागि वार्ता हुनेछ।
त्यो वार्तामा युद्धको प्रमुख पक्ष युक्रेनलाई भने सहभागी गराइएको छैन। उनलाई सहभागी नगराउन रूस र त्यहाँका राष्ट्रपति पुटिनले नै अस्वीकार गरेको भनेर अमेरिकी पत्रिका द न्युयोर्क टाइम्सले जनाएको छ।
ट्रम्प त्रिपक्षीय भेटवार्ताका लागि पनि खुला रहेको भनेर ह्वाइट हाउसले यसअघि नै वक्तव्य जारी गरेर जानकारी दिइसकेको छ।
जेलेन्स्की नै सहभागी नहुने भएपछि युद्धविरामका लागि के-कस्ता सम्झौता हुन सक्छ भनेर युक्रेन र युरोप सशंकित पनि छ।
ट्रम्पल दुवै देशले थोरबहुमत भूभागहरू पाउने र गुमाउनुपर्ने हुनसक्ने भनेर यसअघि नै घोषणा गरिसकेका छन्। त्यसमाथि युक्रेनले धेरै नै भूभाग गुमाउनसक्ने पनि बताइसकेका छन्।
ट्रम्पले सुरूवातमा पुटिनलाई फकाएर उ उनको तारिफ गरेर युद्धविरामको प्रयत्न गरेका थिए। तर पुटिन युद्धविरामको पक्षमा नभएपछि उनले रूसलाई भन्सार शुल्क बढाउनेदेखि विभिन्न प्रतिबन्ध लगाउने चेतावनी दिए। त्यसका बाबजुद पनि रूस टसमस नभएपछि आफ्नो मध्यपूर्व हेर्ने दूतलाई पुटिनसँग भेट्न मस्को पठाए।
क्रेमलिनमा तीन घन्टा छलफल भएपछि पुटिन र ट्रम्पबीच शिखर बैठक तय भएको थियो।
युक्रेन र युरोपलाई ट्रम्पले रूसलाई फाइदा हुनेगरी सम्झौता गर्छन् कि भन्ने डर पनि छ। त्यसकारण युरोपेली नेताहरूले एकजुट भएर ट्रम्पलाई दबाब दिने तयारी गरेका छन्।
जर्मन चान्स्लर फ्रेडरिक मर्जले ट्रम्पसँग निकट रहेका युरोपेली नेताहरूसहित बुधबार नै राष्ट्रपति ट्रम्पसँग सामूहिक भर्चुअल बैठक गर्न लागेका छन्। भर्चुअल बैठकमा युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्की पनि सहभागी हुनेछन्।
इटलीका प्रधानमन्त्री जर्जिया मेलोनी, पोल्याण्ड, फिनल्यान्डका शीर्ष नेताहरू र नेटो महासचिव मार्क रुट्टे पनि भर्चुअल बैठकमा सहभागी हुनेछन्। ट्रम्पका उपराष्ट्रपति जेडी भान्स पनि भर्चुअल बैठकमा सहभागी हुनेछन्।
उनीहरूले ट्रम्पलाई युक्रेनबारे एकल निर्णय लिन नदिने रणनीति लिएको भनेर न्यूयोर्क टाइम्सले जनाएको छ।
युरोपेली नेताहरूले ट्रम्पले पुटिनसँग जेलेन्स्की वा युरोपेली सहयोगीहरूलाई बेवास्ता गरेर कुनै शान्ति सम्झौता नगर्न भनेका छन्। उनीहरूले युद्ध अन्त्यको वार्ता पूर्ण युद्धविरामबाट सुरु हुनुपर्ने र युरोपेली स्वीकृति बिना कुनै सैन्य सम्झौता कार्यान्वयन नहुनेमा जोड दिएका छन्।
यो पनिः रूस–युक्रेन युद्धविरामका लागि युरोपेली नेताहरूले राखेका पाँच सर्त
युरोपेली नेताहरूले युद्धविरामअघि रूससँगको सीमाबारे कुनै सम्झौता गर्न नमिल्ने बताएका छन्। उनीहरू हाल रूसी नियन्त्रणमा नभएको युक्रेनी भूभाग त्याग्न तयार नभएको भनेर न्युयोर्क टाइम्सले लेखेको छ।
युरोपेली नेताहरूलाई अर्को डर पनि छ।
यदी युक्रेन र युरोपलाई बेफाइदा हुने गरि शान्ति वार्ता भए पुटिनले पश्चिमी युरोपमा थप दबाब दिन सक्नेछन्। जसले लिथुआनिया जस्ता नेटो सदस्यलाई जोखिममा पार्न सक्ने जर्मन विश्लेषक आन्ना साउरब्राईले बताएका छन्।
युरोपेली नेताहरूले अमेरिकी सैन्य र गुप्तचर सहयोग बिना युक्रेनको सुरक्षा असम्भव भनेका छन्। भोलि युद्धविराम भएपछि पनि रूसले आक्रमण नगरोस् भन्ने ज्ञारेन्टी पनि खोजेका छन्।
यी सबे विषयहरूलाई मध्यनजर गरी युरोपेली नेताहरूले ट्रम्पलाई युक्रेनको पक्षमा दबाब दिने तयारी गरेका छन्।
ट्रम्पसँग वार्ता गर्न पुटिनले दुबई रोजेका थिए, कसरी तय भयो अलास्का?
साढे तीन वर्षभन्दा बढी समयदेखि चलिरहेको रूस-युक्रेन युद्धलाई शान्तिमा रूपान्तरण गर्न ट्रम्प र पुटिनबीचको भेटवार्ता कोशेढुंगा हुने आकलन गरिएको छ।
यो भेटवार्ता एक साताअघि ट्रम्पका मध्यपूर्व हेर्ने दूत स्टिभ विटकोफले क्रेमलिन भ्रमण गरेपछि तय भएको थियो। गत बुधबार विटकोफले क्रेमलिनमा पुटिनसँग तीन घन्टा वार्ता गरेका थिए।
वार्ताको विस्तृत अझै सार्वजनिक भएको छैन। तर त्यसलाई नै ट्रम्म र पुटिनबीच प्रत्यक्ष भेटवार्ताको प्रस्थानबिन्दु भनिएको छ।
विटकोफको भ्रमणपछि ट्रम्प आफैले एक साताभित्र पुटिनसँग प्रत्यक्ष वार्ता हुने घोषणा गरेका थिए। पछि उनैले अमेरिकाको अलास्कामा बैठक हुने घोषणा गरेका थिए।
ट्रम्पले युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्की पनि राखेर त्रिपक्षीय बैठक हुने भनेका थिए। यद्यपि तत्कालका लागि ट्रम्प र पुटिनबीच बैठक हुन भनेर ह्वाइट हाउस र क्रेमलिनले सार्वजनिक गरिसकेको छ।
ह्वाइट हाउसले पुटिनकै आग्रहमा द्वीपक्षीय भेटवार्ता तय भएको भनेको थियो। उसले ट्रम्प त्रिपक्षीय वार्ताका लागि पनि तयार भएको बताएको थियो।
युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले जहाँ युद्धरत मुलुकलाई बाइपास गरेर युद्धविराम सम्भव नहुने बताउँदै आएका थिए। उनले युक्रेनको सार्वभौमसत्ता र भौगोलिक अखण्डतामाथि प्रहार हुनेगरी कुनैपनि सम्झौता मान्य नहुने बताइसकेका छन्।
ट्रम्पले रूसलाई फाइदा हुनेगरी सम्झौता गर्छन् कि भन्ने डर युरोपेली नेताहरूलाई पनि छ। उनीहरूले संयुक्त रूपमा विज्ञप्ती जारी गरेर युक्रेन र युरोपलाई बेफाइदा हुनेगरी युद्धविराम सम्झौता नगर्न अनुरोध गरेका थिए। साथै वार्तामा युक्रेनलाई पनि सहभागी गराउन उनीहरूले माग पनि गरेका थिए।
यद्यपि जेलेन्स्की सहभागी नहुने निश्चितप्रायः छ। ट्रम्पले आजै युरोपेली नेताहरूसँग भर्चुअल बैठक तय भएको अमेरकी मिडिया सिएनएनले जनाएको छ।
सिएनएनले ट्रम्प र पुटिनबीचको बैठकका लागि अलास्का नै किन छानियो भनेर पनि खुलाएको छ।
शुक्रबार हुने शिखर बैठकका लागि स्थान छान्ने प्रक्रियामा निकै लामो र गोप्य वार्ता भएको उसले लेखेको छ।
सिएनएनका अनुसार छलफलमा पुटिनले सुरूमा संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई)को दुबई रोजेका थिए। पुटिनले दुबई पूर्ण रूपमा उपयुक्त स्थान रहेकाले बैठक त्यहीँ हुनुपर्ने बताएका थिए।
तर त्यसमा ह्वाइट हाउस सहमत भएन।
गत मे महिनामा राष्ट्रपति ट्रम्पले मध्यपूर्वको यात्रा गरेका थिए। त्यस क्रममा युएईको पनि भ्रमण गरेका थिए। त्यसकारण ट्रम्प पुन दुबई जान तयार नभएको भनेर सिएनएनले लेखेको छ। दूरी पनि अर्को कारण हुनसक्ने भनिएको छ। यसमा सुरक्षा व्यवस्थापनको विषय पनि जोडिन्छ।
अमेरिका र रूसबीच यसअघिका छलफलहरू युरोपका शहरहरू; जेनेभा वा भियनामा हुन्थे। यसपालि पनि तीनै ठाउँहरूमा बैठक हुन सक्थ्यो। तर ती सहरहरू पुटिनका लागि असुरक्षित बनेको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय आपराधिक अदालत (आइसिसी) ले सन् २०२३ मा पुटिनमाथि युद्ध अपराधको आरोपमा पक्राउ पुर्जी जारी गरेको छ। त्यसकारण युरोपको कुनै पनि देशमा गए पुटिन कानुनी जोखिममा पर्न सक्ने भएकाले क्रेमलिनले युरोपका सहरहरूमा वार्ता हुन नसक्ने भनेको सिएनएनले जनाएको छ।
त्यसपछि दुइ विकल्प बाँकी रहे।
पहिलो हंगेरी, दोस्रो अमेरिका।
हंगेरीका प्रधानमन्त्री भिक्टर ओर्बान ट्रम्प र पुटिन दुवैसँग नजिक छन्।
भिक्टर अर्बानले त अलास्कामा दुई नेताबीच बैठक तय भएपछि युक्रेन युद्धमा रूसको जित भइसकेको भनेका छन्। उनले जो बाइडेनको पालामा युद्धविराम प्रयास नगरेर युक्रेनलाई ठूलो घाटा भएको पनि बताएका छन्।
अमेरिकाले शिखर बैठकका लागि हंगेरीभन्दा आफ्नै देश उचित ठान्यो। पुटिनलाई अमेरिकामै बोलाउनु कूटनीतिक जितको सन्देश जाने ट्रम्पले ठानेको हुनसक्ने भनेर सिएनएनले लेखेको छ। पुटिनले पनि आश्चर्यजनक रूपमा यसमा सहमति जनाए।
अमेरिकामा बैठक तय भए पनि अलास्कामा निश्चित गर्न लामै छलफल भएको भनिएको छ।
अन्तिम छनोट अलास्का बन्नुको एउटा प्रतीकात्मक पक्ष पनि छ। यो भूमि कुनै समय रूसी साम्राज्यको हिस्सा थियो, जुन सन् १८६७ मा अमेरिकाले खरिद गरेको हो।
एन्ड्रयु जोन्सन राष्ट्रपति हुँदा सन् १८६७ मा अमेरिकाले अलास्का ७२ लाख डलरमा रूसबाट किनेको थियो।
तर, अलास्कामा पनि उपयुक्त स्थल पाउन सजिलो थिएन। गर्मी मौसम पर्यटकहरूको उच्च सिजन भएकाले आवास र सुरक्षा मापदण्ड दुवै मिल्ने स्थान सीमित थिए। अन्ततः एन्करेजस्थित संयुक्त सैनिक अड्डा ‘ज्वाइन्ट बेस एल्मेन्डोर्फ–रिचर्डसन’ मात्र उपयुक्त ठहरियो, जसमा अमेरिकी पक्षले पुटिन र उनको टोलीलाई स्वागत गर्ने तयारी थालेको छ।
यसरी, पुटिनको दुबई चाहना, युरोपको कानुनी जोखिम, मध्यपूर्व यात्रा टार्ने अमेरिकी योजना र अलास्काको ऐतिहासिक–प्रतीकात्मक पृष्ठभूमिका कारणहरूले अन्ततः अलास्का नै ट्रम्प–पुटिन भेटको मञ्च बनेको भनेर सिएनएनले लेखेको छ।
-1746009348.jpg)
