पछिल्लो समय काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाह र वडाध्यक्षहरूबीच दुरी झन् झन् बढ्दैछ।
जननिर्वाचित प्रतिनिधिहरूबीचको दुरीले संघीय राजधानी रहेको काठमाडौं महानगरको वार्षिक बजेट र नीति तथा कार्यक्रम नै प्रभावित हुने स्थिति बन्दैछ।
अघिल्लो वर्ष काठमाडौं महानगरको नीति तथा कार्यक्रम जेठ ३२ गते प्रस्तुत गरिएको थियो। मेयर बालेन शाहले नगरसभा बैठकमा नीति तथा कार्यक्रम प्रस्तुत गरेका थिए। त्यसका लागि वैशाख अन्तिमदेखि तयारी सुरू गरिएको थियो। यसपालि जेठ महिनाको आखिरीमा पुग्दा पनि नीति तथा कार्यक्रम कहिले प्रस्तुत हुने टुंगो छैन। तयारी पनि सुरू नभएको वडाध्यक्षहरू बताउँछन्।
नीति तथा कार्यक्रम नै अनिश्चित भएपछि अर्को आर्थिक वर्षको बजेट पनि प्रभावित हुने स्थिति छ। वडाध्यक्षहरूका अनुसार अघिल्लो वर्ष यति बेलासम्म बजेटको मस्यौदा तयार भइसकेको थियो।
महानगरको नियमित वार्षिक कार्यक्रम नै प्रभावित हुने गरी जनप्रतिनिधिहरूबीच यस्तो बेमेलको अवस्था कसरी आयो त?
हामीले यसबारे केही वडाध्यक्षसँग कुरा गरेका छौं।
वडा नम्बर ८ का अध्यक्ष आशामान संगत महानगरको बजेट र नीति तथा कार्यक्रमका लागि अहिलेसम्म एकचोटि पनि छलफल नभएको बताउँछन्।
उनका अनुसार अघिल्ला वर्ष नीति तथा कार्यक्रम र बजेट ल्याउँदा मेयरले विभागीय प्रमुख र विषयगत समितिका संयोजकसँग छलफल गर्ने चलन थियो। तिनै छलफलका आधारमा नीति तथा कार्यक्रम र बजेटको खाका तयार पारिन्थ्यो। यसपटक भने त्यस्तो बैठक नै नबसेको उनले बताए।
'हामीले छलफल गर्न भनेर दुई–दुईपटक कार्यपालिका बैठक डाक्न माग गरिसक्दा पनि मेयर बालेन शाहले वास्ता गर्नुभएको छैन,' वडाध्यक्ष संगतले भने।
यहाँ रोचक कुरा के छ भने, अघिल्लो वर्ष कार्यपालिका बैठकमा नीति तथा कार्यक्रममाथि छलफल हुँदा धेरै सदस्यले समय कम भयो भनेर आवाज उठाएका थिए। त्यसको जबाफमा मेयर शाहले 'यसपटक पास गरौं, अर्कोपटक विस्तृत छलफल गर्न समय राखिनेछ' भनेर आश्वासन दिएका थिए।
अहिले आएर छलफल त टाढाको कुरा, नीति तथा कार्यक्रम र बजेटको मस्यौदा तयार पार्न गृहकार्यसमेत नभएको वडाध्यक्ष संगतले बताए।
काठमाडौं महानगरका प्रवक्ता नवीन मानन्धर पनि नियमअनुसार असार १० गतेसम्म नीति तथा कार्यक्रम ल्याउनुपर्ने बताउँछन्। त्यसका लागि अहिलेसम्म छलफल गरेर मस्यौदा तयार पारिसक्नुपर्नेमा कार्यपालिका बैठक नै बस्न नसकेको उनको भनाइ छ।
यति मात्र होइन, मेयर शाहले केही दिनअघि चारवटा विषयगत समितिका संयोजक परिवर्तन गरेपछि बैठक बस्न नसकेर निष्क्रिय बनेको छ। अरू विषयगत समितिको आन्तरिक बैठक भने बसिरहेको उनले बताए।
'असार १० गतेसम्म नीति तथा कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ। तर अहिलेसम्म छलफल भएको छैन। मेयरले आफ्नै खल्तीबाट ल्याए भने पनि पास गर्ने कि नगर्ने, त्यो अधिकार हामीसँग छ,' प्रवक्ता मानन्धरले भने, 'त्यति बेला जे गर्नुपर्ने हो, हामी गर्छौं।'
यसबीच केही समय बाँकी भएकाले मेयर शाहले कार्यपालिका बैठक बोलाउँछन् भन्ने आफ्नो अपेक्षा रहेको उनले बताए।
वडा नम्बर ७ का अध्यक्ष विमलकुमार होडा मेयर शाहले अभिभावकको भूमिका निर्वाह गर्न नसकेको बताउँछन्।
'मेयर भनेको व्यक्ति होइन, संस्था हो। त्यसैले मेयरले इगो साइडमा राखेर कार्यपालिका बैठक डाक्नुपर्छ,' उनले भने, 'मेयरकै इगोका कारण छ महिना महानगरको बजेट उपभोग हुन पाएन। धेरै आर्थिक गतिविधि ठप्प भए।'
अहिले पनि अधिकांश वडामा आगामी वर्ष के काम गर्ने भनेर योजना तयारी अवस्थामा रहेको, तर मेयरले कार्यपालिका बैठक नडाक्दा ती योजनामा छलफल नभएको उनले बताए।
'मिलेर जाऔं भनेर कुरिरहेको हो, अझ केही समय बाँकी छ, हेरौं,' उनले भने।
स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनले कार्यपालिका बैठक डाक्ने र त्यसको अध्यक्षता गर्ने जिम्मेवारी मेयरलाई दिएको छ। महिनाको एकपटक कार्यपालिका बैठक बस्नुपर्ने व्यवस्था ऐनमा छ। मेयर शाहले भने पुसदेखि बैठक डाकेका छैनन्।
यसअघि कार्यपालिका बैठक माग गर्दै १८ जना वडाध्यक्ष र ५ जना कार्यपालिका सदस्यले ज्ञापनपत्र बुझाएका थिए।
यति मात्र होइन, काठमाडौं महानगरपालिकाका नगर सभा सदस्यहरूको एक अनौपचारिक भेलाले जतिसक्दो छिटो कार्यपालिका र नगर सभा बैठक डाक्न मेयर बालेन शाहलाई दबाब दिएको थियो। उक्त भेलामा नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले, माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीबाट निर्वाचित काठमाडौं महानगरका १५० भन्दा बढी जनप्रतिनिधि उपस्थित थिए।
त्यस्तै, कार्यपालिकाका ४२ मध्ये ४१ सदस्यको अनौपचारिक भेलाले पनि छिटो बैठक डाक्न मेयर शाहलाई दबाब दिएको थियो।
स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ ले कम्तिमा महिनाको एकपटक कार्यपालिका बैठक बस्ने व्यवस्था गरेको छ। तर काठमाडौं महानगरपालिकाको कार्यपालिका बैठक पुसदेखि बस्न सकेको छैन। नगर सभा बैठक पनि ६ महिनामा एकपटक अनिवार्य बस्नुपर्ने व्यवस्था छ।
मेयर शाहले कार्यपालिका र नगर सभा दुवै बैठक छल्दै हिँडेपछि विकास निर्माण, नीतिगत लगायत कुनै पनि निर्णय हुन नसकेको वडाध्यक्षहरू बताउँछन्।
यसबारे मेयरको सचिवालयमा सम्पर्क गर्दा उनी सम्पर्कमा आएनन्।
