अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युरोपियन युनियन (इयू) लाई जुन १ देखि लगाउने भनेको ५० प्रतिशत भन्सार जुलाई ९ सम्मका लागि रोकेका छन्।
उनले इयूको स्थापना नै अमेरिकालाई नोक्सान गर्ने उद्देश्यले भएको आरोप लगाउने गरेका छन्। विगतमा युरोपले अमेरिकालाई लुटेको दाबी गर्दै त्यसको भर्पाइ गर्न इयूले अमेरिकालाई फाइदा हुने खालको सम्झौता गर्नुपर्ने उनको सर्त थियो।
तर जसरी चीनले आफू नझुकी अमेरिकाको सामना गर्दा ट्रम्प पछि हटेका थिए, इयूले पनि अमेरिकासामु नझुक्ने नीति अंगालेको छ। यसबाट चिढिएका ट्रम्पले यो साता व्यापार सम्झौता नभए जुन १ देखि इयूका २७ सदस्य राष्ट्रमा बनेका वस्तुमा ५० प्रतिशत भन्सार लगाउने धम्की शुक्रबार दिएका थिए।
त्यसको दुई दिनपछि आइतबार नै इयूको कार्यकारी निकाय युरोपियन कमिसनकी अध्यक्ष अर्सुला भोन डर लायनसँग कुरा गरेपछि ट्रम्पले आफ्नो कदम रोकेका छन्। यो कदम रोक्नु आफ्नो विशेषाधिकार भएको जिकिर गर्दै व्यापार वार्ताका लागि थप समय प्राप्त होस् भनेर त्यसो गरेको उनको भनाइ छ।
उनले आफ्नो सामाजिक सञ्जाल ट्रुथ सोसलमा पोस्ट गर्दै 'भोन डर लायनले चाँडै नै द्रुत गतिमा वार्ता सुरू हुने भनेकाले जुलाई ९ सम्मका लागि भन्सार स्थगित गरेको' जानकारी दिएका छन्।
भोन डर लायनले पनि सामाजिक सञ्जालमा 'इयू र अमेरिकाबीच विश्वकै सबभन्दा महत्त्वपूर्ण र नजिकको व्यापार सम्बन्ध भएको' लेखेकी छन्।
ट्रम्पसँग राम्रो कुराकानी भएको भन्दै इयूलाई व्यापार सम्झौता गर्न अतिरिक्त समय चाहिने उनको भनाइ छ। अब वार्ता छिटो र निर्णायक रूपमा अघि बढ्ने पनि उनले आश्वासन दिएकी छन्।
यसरी भर्खरै चीनसँग झुक्नुपरेको अनुभव बटुलेका ट्रम्प इयूलाई उच्च भन्सार दर लगाउने धम्कीबाट पनि पछि हटेका छन्। उनले अप्रिल २ मा सबै व्यापारिक साझेदारलाई १० प्रतिशत र मुख्य प्रतिस्पर्धी देशहरूलाई उच्च 'रेसिप्रोकल' (पारस्परिक) भन्सार लगाउने घोषणा गर्दा इयूका लागि २० प्रतिशत तोकेका थिए। तर त्यसले अमेरिकी अर्थतन्त्र नै तहसनहस हुने देखिएपछि उनले एक सातामै चीनबाहेक सबै देशका लागि पारस्परिक दर जुलाई ९ सम्म रोकेका थिए। त्यसबीच व्यापार सम्झौता नभए पारस्परिक दर फेरि लगाउने भनेका थिए।
त्यसपछि अरू देशजस्तै इयूले पनि अमेरिकासँग व्यापार वार्ता थालेको थियो। वार्ता क्रममा इयूले दुवैलाई फाइदा हुने भन्दै एकअर्काको औद्योगिक उत्पादनमा शून्य भन्सार दर प्रस्ताव गरेको भनेर द न्यूयोर्क टाइम्सले लेखेको छ।
इयूले अमेरिकी तेल र ग्यास किन्ने आश्वासन दिएर लेनदेनको कुरा पनि गरेको थियो। अमेरिकाले भने विगतमा युरोपसँग अमेरिकालाई घाटा भएको औंल्याउँदै अहिले केही पनि नदिने भनेर अड्डी कसेको थियो।
ट्रम्पसँग डराएर वार्ता गर्न आएका अरू देशजस्तो इयूले केही पनि लचकता नदेखाएको भनेर पछिल्लो समय अमेरिका झर्किंदै आएको थियो। उता ट्रम्पको सामना गरेका कारण चीनलाई फाइदा भएको देखेपछि इयू पनि झुक्ने मनस्थितिमा थिएन।
अमेरिकाले इयूले लगाउने गरेको मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) हटाउनुपर्ने माग गरिरहेको छ। इयूले भने भ्याट सबै खाले उपभोगमा लाग्ने कर भएको जिकिर गर्दै आएको थियो। आफ्नै उत्पादनमा समेत लाग्ने भएकाले यसले अमेरिकी उत्पादनलाई विभेद नगर्ने औंल्याउँदै कुनै हालतमा भ्याट नहटाउने उसको अडान थियो। त्यस्तै, सम्झौता भएपछि सबै देशलाई अमेरिकाले लगाएको न्यूनतम १० प्रतिशत भन्सार पनि आफूलाई नलगाउनुपर्ने इयूको माग थियो।
इयूको यस्तो रवैया देखेर रिसले चुर भएका ट्रम्पले जुन १ सम्म सम्झौता नगरे ५० प्रतिशत भन्सार लगाउने धम्की शुक्रबार दिएका थिए।
उनको त्यस्तो धम्कीपछि विश्वभरकै सेयर बजारमा एकपटक फेरि गिरावट आएको थियो। उनले ५० प्रतिशत भन्सार लगाए आफ्नो अर्थतन्त्रमा समस्या आउने भएकाले इयू पनि चिन्तित थियो। तैपनि ट्रम्पसँग झुक्दा भन्दा अडान लिआदा फाइदा हुने बुझेको इयूले लचकता देखाएन।
ट्रम्पले ५० प्रतिशत भन्सार लगाए आफूलाई जस्तै अमेरिकालाई पनि घाटा हुनेछ भनेर राम्ररी बुझेकाले पनि इयूले अडान लिएको हो।
ट्रम्पले इयूलाई ५० प्रतिशत भन्सार लगाए अमेरिकाको अर्थतन्त्र ०.६ प्रतिशत विन्दुले घट्ने र मुद्रास्फिति ०.३ प्रतिशत विन्दु बढ्ने ब्लुमबर्गले प्रक्षेपण गरेको थियो।
यसरी युरोपियन कमिसनकी अध्यक्ष भोन डर लायनले नै पहल गरेर वार्ताका लागि थप समय मागे पनि अमेरिकालाई समेत हानि हुने देखेर ट्रम्पले आफ्नो कदम रोकेका हुन्।
योसँगै आफ्नो दोस्रो कार्यकालमा सबै देशसँग भन्सार युद्ध घोषणा गरेका ट्रम्प एकपटक फेरि पछि हटेका छन्। उनले 'स्वतन्त्रता दिवस' भन्दै अप्रिल २ मा सबै व्यापारिक साझेदारलाई १० प्रतिशत र मुख्य प्रतिस्पर्धी देशहरूलाई उच्च पारस्परिक भन्सार लगाउने घोषणा गरेका थिए। कुनै देशले जबाफी कदम चाले अझ उच्च भन्सार लगाउने र नचाले पुरस्कृत गर्ने उनको भनाइ थियो। यही डरले चीनबाहेक कसैले पनि जबाफी कदम चालेनन्।
चीनले भने उनको धम्की बेवास्ता गर्दै जबाफी भन्सार लगायो। त्यस क्रममा चीनलाई लगाएको भन्सार दर अकासिएर १४५ प्रतिशत पुग्यो भने चीनले अमेरिकी वस्तुमा लगाएको भन्सार दर पनि १२५ प्रतिशत पुग्यो।
जति चर्का कुरा गरे पनि चीनसँगको भन्सार युद्धले अमेरिकी अर्थतन्त्रलाई नै नोक्सान हुने भएपछि ट्रम्पले आफ्नो खुट्टा कमाए।
स्विट्जरल्यान्डमा चलेको अमेरिका–चीन व्यापार वार्तापछि मे १२ मा दुवै देशले एकअर्कालाई लगाएको भन्सार दर ९० दिनका लागि ११५ प्रतिशत विन्दुले घटाउने घोषणा गरे। त्यसपछि ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा चीनमाथि लगाइएको भन्सार दर ३० प्रतिशतमा झरेको छ।
यसरी चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले कुनै हालतमा ट्रम्पसामु नझुक्ने नीति अपनाएकाले चीनलाई फाइदा भएको सारा संसारले देखेको छ। आफूलाई विश्वकै अब्बल सौदागर दाबी गर्ने ट्रम्पलाई अब अरूलाई धम्क्याएर सम्झौता गर्न अप्ठ्यारो पर्न थालेको छ।
धेरैले ट्रम्पको हेपाहा प्रवृत्तिलाई स्कुलको 'दादा बच्चा' सँग तुलना गर्छन्। त्यस्ता दादाले कमजोर बच्चाहरू छानेर हेप्छन्। आफू जत्तिकै वा अझ बलियासँग निहुँ खोज्दैनन्। हेपिएकाले सहिरहे हेपिरहन्छन्, प्रतिकार गरे डराएर पछि हट्छन्। ट्रम्पले पनि त्यस्तै व्यवहार देखाएका छन्। साना देशहरूलाई अहिले नै अमेरिकाको सामना गर्न सम्भव छैन। ठूला देशले भने ट्रम्पको प्रतिकार गर्न सक्ने देखिएको छ।
चीनले अमेरिकालाई झुकाएको देखेर भारतले पनि प्रतिकार गर्ने नीति अंगालिसकेको छ। इयूले पनि त्यही नीति अंगालेर ट्रम्पका कडा सर्त नमानेपछि इयूलाई ५० प्रतिशत भन्सार लगाउने धम्कीबाट उनी पछि हटेका छन्।
***
