नेपालको ग्रामीण गाउँ गोल्दार, जहाँ बिहानको घाम पहाडमाथिबाट मुस्कुराउँछ र बेलुकाको हावा आफ्नै लोकगीत जस्तो सुस्त चल्छ। यही गाउँको एउटै सपना हो— विदेश जाने।
जो विदेश जान्छ, ऊ गाउँको हिरो बन्छ। उसको घरमा टिनको छानाबाट ढल्केर सिमेन्ट आउँछ, पुरानो रेडियो साटिएर एलइडी टेलिभिजन आउँछ अनि गउँतको गन्ध साटिएर डियोडोरन्टको सुवास आउँछ।
यही सपना बोकेर हिँडेको थियो दीपक। गाउँको आम केटाजस्तै उसले पनि १२ कक्षापछि जागिर खोज्ने हैसियत थिएन, न त थप पढ्ने पैसा। बुबा रामबहादुर किसान, आमा लक्ष्मी माइती सम्झेर आँखा ओभाएका थिएनन्। भाइबहिनी साना थिए। घरको छाना चुहिएको थियो, खेतमा मल हाल्न धान बेच्नु पर्थ्यो। यस्ता परिस्थितिले गर्दा दीपकका लागि विदेश भनेको एउटा भाग्य बदल्ने जादुजस्तो थियो।
दीपक पढाइमा सामान्य थियो तर उसमा आत्मा थियो— उसको आँखा सधैँ केही पर्खिरहेको जस्तो देखिन्थ्यो। जब ऊ गाउँको चोकमा आएको देखिन्थ्यो, साथीहरू सोध्थे- ‘के खबर छ? कता जाने सोच छ?’
ऊ भन्थ्यो, ‘दुबई जान पाए जिन्दगी सिग्नेचर गरिन्छ।’
त्यही बेला गाउँमा आइपुगे अर्जुन भन्ने मान्छे। सुटबुट, बाइक अनि मुखमा विदेशी भाषाको गन्ध। उसले भन्यो— ‘छ महिनाको भिसा छ, मलेसियामा जागिर पक्का। होटेलमा काम, खान बस्न कम्पनीको हो, तलब ६० हजार, दुःख छैन, घाम छैन।’
अर्जुनले चिल्ला कुरा गरे।
दीपकको मनमा एक्कासि सपना झनै प्रगाढ भयो। भोलिपल्ट बुबासँग भन्यो, ‘बा, म पनि जान्छु। म पनि अब घरको जिम्मा लिन्छु।’
रामबहादुर मौन भए, लामो सास ताने अनि भने, ‘तँलाई केही भयो भने? यो त कागज नभएको बाटो हो बाबु। तर तेरो भविष्यको लागि जे सकिन्छ गरौँला।’
अर्जुनले भनेको खर्च थियो ८ लाख रुपैयाँ। घरमा जम्मा भएको रकम थियो २ लाख। बाँकी ऋण त एक ठाउँबाट लिनुपर्छ। बुबाले दुई रोपनी खेत धितो राखे। आमा लक्ष्मीले बिचार गरिन्, ‘हाम्रो सोझो छोरा केही बनोस् भने के गर्दैनौँ र?’
गाउँले काकाहरूको सल्लाहमा पैसा जुट्यो। दीपकको मनमा खुसी थियो— उपन्यासको पात्रजस्तो ऊ नयाँ अध्याय लेख्न हिँडेको थियो। उड्ने दिन आयो। गाउँले सबै छक्क परे, ‘दीपक त विदेश हानिएछ!’
काठमाडौँ पुगेर मेडिकल, भाषा टेस्ट, ट्रेनिङ सबै भयो। भिसा भनेर दिएको कागज अङ्ग्रेजीमा थियो, ठ्याक्कै के लेखिएको थियो उसलाई थाहा थिएन। अर्जुनले भन्यो, ‘टिकट भोलिपल्ट आउँछ, अहिले होटेलमा बस।’
हप्ता बित्यो, फेरि अर्को हप्ता। अर्जुनले फोन उठाउन छाड्यो। एजेन्टको अफिस बन्द, होटेलको बिल बढ्दै गयो। पैसा सकिन थाल्यो। दीपक डरायो।
एक दिन होटेलवालाले भन्यो, ‘तपाईंलाई बस्न नदिने भनिएको छ। पैसा छैन भने बाहिर जानुहोस्।’
त्यो रात उसले सडकको कुनामा सुत्यो। टाउकोमुनि झोला, आँखामा आँसु। बुबा-आमा सम्झियो।
‘म सोझो थिएँ, तर यस्तो धोका पनि हुन्छ भनेर थाहा थिएन।’
कसैले उकासेर वैदेशिक रोजगार विभाग गयो। त्यहाँ बुझ्दा थाहा भयो— अर्जुनको नाममा कुनै मान्यता प्राप्त संस्था छैन, न उसको कामको प्रमाण।
मोबाइल, गुमेको सपना र थिचिएको आत्मा बोकेर दीपक गाउँ फर्कियो। गाउँको चोकले पहिलेझैँ स्वागत गरेन, साथीहरूको हाँसो तिरस्कारमा बदलिएको थियो। आमा लक्ष्मीले आँसु पुछ्दै भनिन्, ‘तँ फर्किइस्, यही पुग्छ। जिन्दगी त अझ बाँकी छ।’
दीपकले केही दिन एक्लोपनमा बितायो। त्यसपछि नजिकैको सहरमा जागिर खोज्यो। एउटा मोटरसाइकल मर्मत गर्ने वर्कसपमा सहायकको रूपमा काम पायो। महिनाको १२ हजार तर आत्मसम्मान थियो।
कसैले सुझाव दियो— लोकल रेडियोमा वैदेशिक रोजगारबारे प्रोग्राम छ, सुन्नु। त्यहीँबाट थाहा भयो वैदेशिक रोजगारमा कस्ता कस्ता ठगी हुने गर्छन्, के प्रमाणपत्रहरू हेर्नु पर्छ, कसरी सरकारी अनुमतिबिना पैसा बुझाउनु हुँदैन।
एक दिन रेडियो वालाले फोन गरे— ‘तपाईंको कथा अरूलाई चेतावनी दिन सक्दछ। भन्नुस्, कार्यक्रम आउनुहोस्।’
दीपकले पहिला हिचकिचायो तर अन्ततः सहमत भयो। रेडियो कार्यक्रममा उसले सबै कुरा भन्यो— आफ्नो सपना, ठगिएको यथार्थ र फेरि उठ्ने प्रयास।
कार्यक्रमपछि गाउँमा फेरि एक पटक उसको चर्चा भयो— तर अबको कुरा गर्वको थियो।
आज दीपक एउटा प्राविधिक तालिम केन्द्रमा मेकानिक्स सिकाउने प्रशिक्षक बनेको छ। उसले कहिल्यै विदेश जान पाएको छैन तर उसले धेरै युवालाई ठगीबाट बचाएको छ।
उसले भन्छ, ‘सपना देख्नु गलत होइन तर त्यो सपना कसले बेचिरहेको छ भनेर बुझ्नु पर्छ। हामीजस्ता सोझा युवालाई जालमा पार्न सजिलो हुन्छ। तर होसियार बनौँ।’
वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार हरेक वर्ष झन्डै ५० हजार नेपाली युवा ठगिने जोखिममा पर्छन्। २०२४ को रिपोर्टअनुसार ७२ प्रतिशत ठगीका घटना एजेन्टमार्फत भएका छन् जसले न त म्यादी अनुमति लिन्छन्, न त पारदर्शिता राख्छन्। वैदेशिक रोजगारमा जानेमध्ये करिब ३० प्रतिशतले सोचेजस्तो तलब पाउँदैनन्।
दीपक सोझो थियो, सपना देख्न डराएको थिएन। तर उसको गल्ती थियो— त्यो सपना कसको हातबाट किनिरहेको छु भनेर बुझेन। आज ऊ आवाज बनेको छ, चेतावनी बनेको छ। हजारौँ दीपकहरू अझै अर्जुनजस्ता दलालको फन्दामा नपरुन् भन्ने उसको चाहना हो।
देश नबनेसम्म विदेश जाने सपना त हुन्छ नै तर त्यो सपना पक्की बाटो भएर पूरा होस्। नत्र सपना होइन, सपनाको सौदा हुनेछ जसको मूल्य केवल आँसु र पछुतो हुनेछ।
-1746009348.jpg)
